భాస్కరశతకము2

                  భాస్కరశతకము2
13.ఈజగమందుదామనుజుడెంతమహాత్మకుడైనదైవమా
దేజముతప్పజూచునెడద్రిమ్మరికోల్పడు;నెట్లనన్మహా
రాజకుమారుడైనరఘురాముడుగాల్నడగాయలాకులున్
భోజనమైతగన్వనికిబోయిచరింపడెమున్నుభాస్కరా!
***పూర్వము రాముడుకాలినడకతోనడవికేగిఆకులు కాయలునాహారముగాజేసికొనితిరుగవలసివచ్చెను.అట్లేమానవుడుతానెంతగొప్పవాడైననుదైవానుగ్రహములేనిచోగొప్పపొగొట్టుకొనిదేశసంచారియైతిరుగును.
14.ఉరుకరుణాయుతుండుసమయోచితమాత్మదలంచియుగ్రవా
క్పరుషతజూపినన్ఫలముగల్గుటతధ్యముగాదెయంబుదంబుదం
బురిమినయంతనేకురియకుండునెవర్షములోకరక్షణ
స్థిరతరపౌరుషంబుననశేషజనంబులెఱుంగభాస్కకరా!
          **మేఘుడుప్రాణంబునకుభయముగలుగునట్లురిమివెంటనేజనులనురక్షించుపట్టుదలతోనందరికినానందముగల్గునట్లువర్షించును.అట్లేగొప్పదయగలవాడుసమయానుకూలముగకఠినవాక్యములాడిననుతర్వాతతప్పకమేలుగల్గించును.
15.ఉరుగుణవంతుడొడ్లుదనకొండపకారముసేయునప్పుడున్
బరహితమేయొనర్చునొకపట్టునైననుగీడుజేయగా
నెఱుగడునిక్కమేకదయదెట్లనగవ్వముబట్టియెంతయున్
దరువగజొచ్చినంబెరుగుతాలిమినీయదెవెన్నభాస్కరా!
           ***పెరుగు,మానవులుతన్నుగవ్వముచేగొనియెంతచిలుకుచున్ననుయోర్చివెన్ననచ్చును.అట్లేగుణవంతుడుతనకుబరులుకీడుచేయుచున్నను,వారికపకారముచేయకతానుపరోపకారముచేయును.
16.ఉరుబలశాలినంచుదనునొల్లనియన్యపతివ్రతాంగనా
సురతముగోరెనేనికడసుమ్మదిభూతికిబ్రాణహానియౌ
శిరములుగూలరాఘవునిచేదశకంఠుడుద్రుంగిపోవడే
యెఱుగకసీతకాసపడియిష్టులభృత్యులగూడిభాస్కరా!
   **రావణుడుచేటెఱుగకసీతనుగోరిబంధుభటుసమేతుడైరామునిచేసంహరింపబడెను.అట్లేమానవుడుబలశాలిననిగర్వించితన్నునొల్లనిపరవనితనుగవయగోరినసంపదహానియు,ప్రాణహానియుసంభవించును.
17.ఊరకవచ్చుబాటుపడకుండినైనఫలంబదృష్టమే
పారగగల్గువానికిబ్రయాసమునొందినదేవదానవుల్
వారలటులుండగానడుమవచ్చినశౌరికిగల్గెగాదెశృంగా
రపుబ్రోవులక్ష్మియునుగౌస్తుభరత్నమురెండుభాస్కరా!
     **సముద్రమునుచిలుకునప్పుడుకష్టపడిన దేవతల ,రాక్షసులునుండగానడుమవచ్చినశ్రీహరి కిలకక్ష్మియు ,కౌస్తుభభరత్నములభించెను.అట్లేగొప్పయదృష్టవంతులకుపాటుపడనక్కరలేకుండగనేఫలములభించును.
18.ఊరకసజ్జనుండొదిగియుండిననైనదురాత్మకుండుని
ష్కారణమోర్వలేకయపకారముచేయుటవానివిద్యగా
చీరెలునూరుటంకములుచేసెడివైననుబెట్టెనుండగా
జేరిచినింగిపేగొఱుకుచిమ్మటకేమిఫలంబు?భాస్కరా!
      **బట్టలునూఱేసిమొహరీలువిలువగలవైననుపెట్టెలోనుండినప్పటికిని‌,చిమ్మిటపురుగుతనకేమిలాభములేకపోయిననువాటిదగ్గఱకుజేరిముక్కలుగకొఱుకును.అట్లేమంచివాడుయూరకయొదిగియున్ననుచెడ్డవాడుకారణములేకుండగనేయోర్వలేకమంచివానికపకారముచేయుచుండును.
19.ఎట్టుగబాటుబడ్డనొకయించుకప్రాప్తములేకవస్తువుల్
పట్టుపడంగనేరవునిబద్ధిసురావళిగూడిరాక్షసుల్
గట్టుపెకల్చిపాల్కడలిగవ్వముచేసిమధించిరంతమున్
వెట్టి యెకాక యేమనుభవించిరి వారమృతంబుభాస్కరా!*
***రాక్షసులుదేవతలతోకలిసిపాలసముద్రమునుమధించగానమృతంబుపుట్టెను.అట్లేమానవుడెంతకష్టపడిననుదాననుభవింపదగిన యదృష్టములేకపోయినచోఫలముదొరకదు
.20.ఎడపకదుర్జనుండొరులకెంతయుగీడొనరించుగానియే
యెడలనుమేలుసేయడొకయించుకయైనను;జీడపర్వుదా
జెడదినునింతెకాకపుడిసెండుజలంబిడనేర్చునే
పొడవగుచున్నపుష్పఫలభూరుహమొక్కనైనభాస్కరా!
***చీడపురుగుచక్కగాపెరుగుచున్నపూవులు,కాయలుగలచెట్లనుపాడగునట్లు తినునేకానిచేరెడునీళ్ళుపోసిపెంచలేదు.అట్లేదుర్జనుడు
పరులకెంతయోహానిచేయునేగానిఎప్పుడైననుకొంచెమైననుమేలుచేయడు.
21.ఎడ్డెమనుష్యడేమఱుగునెన్నిదినంబులుగూడియొనన్
దొడ్డగుణాఢ్యునందుగలతోరపువర్తనలెల్లబ్రజ్ఞబే
ర్వడ్డవివేకరీతి;రుచిపాకమునాలుకగాకెఱుంగునే?
తెడ్డదికూరలోగలయద్రిమ్మరుచుంండిననైనభాస్కరా!
       **కూరరుచినినాలుకతెలుసుకొనును,ఎల్లప్పుడుకూరలలోదిరుగుచున్నను,తెడ్డారుచినితెలిసికొనలేదు.అట్లేగుణవంతునినడవడికలనుజ్ఞానితెలిసికనునుగానిమూఢుఢుఆగుణపంతునితోయెన్నిదినాలుకలిసితిరిగిననుతెలిసికొనలేడు.
.22.ఎప్పుడదృష్టతామహిమయించుకపాటిలునప్పుడింపుసొం
పొప్పుచునుండుగాకయదియొప్పనిపిమ్మటరూపుమాయుగా
నిప్పుననంటియున్నయతినిర్మలినాగ్నిగురుప్రకాశముల్
దప్పిననట్టిబొగ్గునకుదానలుపెంతయుబుట్టుభాస్కరా!
        **బొగ్గుఅగ్నిలోచేరియున్నప్పుడుదానియందలిస్వచ్ఛమైన
కాంతులతోప్రకాశించును.అగ్నిసంబంధముతొలగినచోతెల్లనికాంతిపోయినల్లగామారును.అట్లేమానవునకదృష్టమువృద్ధియగునప్పుడుప్రభగల్గియుండును.గానియదివిడిచిపోయినతర్వాతమొదటిప్రభనశించును.
23.ఏగతిబాటుపడ్డగలదే భువినల్పునకున్ సమగ్రతా
భోగముభాగ్యరేఖగలపుణ్యునకుంబలె?భూరిసత్తసం
యోగమదేభకుంభయుగళోత్థితమాంసమునక్కకే
లాగుఘటించుసింహముదలచినజేకుఱుగాకభాస్కరా!
   .  **మదించినయేనుగుయొక్కకుంభస్థలమునందున్నమాంసమునుసింహముకోరినదొరుకునుగానినక్కకుదొరకదు.అట్లేసపూర్ణసౌఖ్యమదృష్టవంతునకుదొరుకునుగానియెంతశ్రమపడిననుఅల్పునకుదొరకదు.
24.ఏడననర్హుండునటకేగుననర్హుడునర్హుడున్నచో
జూడగనొల్లడెట్లననశుద్ధగుణస్థితినీగపూయముం
గూడినపుంటిపైనిలువగోరినయట్టులునిల్వనేర్చునే
సూడిదపెట్టునెన్నుదుటిచొక్కపుగస్తురిమీద భాస్కరా!
        ***ఈగమంచివాసనగలకస్తూరిబొట్టుపైవ్రాలక‌ ,చెడువాసనగలచీముపట్టినకురుపుపైవ్రాలును.అట్లే అయోగ్యుడు
యోగ్యునివద్దకుబోక యయోగ్యునివద్దకేచేరును.
25.ఏలసమస్తవిద్యలనొకించుకభాగ్యముగల్గియుండినన్
జాలుననేకమార్గములుసన్నుతికెక్క,నదెట్లొకోయనన్
రాలకునేడవిద్యలుతిరంబుగదేవరరూపుచేసినన్
వ్రాలినమస్కరించిప్రసవంబులువెట్టరెమీదభాస్కరా!
        **రాళ్ళు విద్యలు నేర్వకున్నను ,వానియదృష్టమునదేవతా
రూపుగాచేసినచోమానవులువ్రాలినమస్కరించిపూలతోపూజింతురు.అట్లేమానవులకదృష్టరేఖయుండిన ననేకపొగడ్తలుగాంచును.విద్యలునేర్చినందులకుకాదు.
26.ఒక్కడెచాలునిశ్చలబలోన్నతుడెంతటికార్యమైనదా
జక్కనొనర్పగౌరవులసంఖ్యులుపట్టినధేనుకోటులం
జిక్కగనీకతత్ప్రబలసేనననేకశిలీముఖంబులన్
మొక్కపడంగజేసితుదముట్టడెయొక్కకిరీటి భాస్కరా!
         **దుర్యోధనాదులుగొప్పసైన్యముతోవిరటునియాలమందనుతోలుకొనిపోవుచుండగానునుుునుడొక్కడేఅనేకబాణములచేవారలనుజయించిగోవులనువిరటునకప్పగించెను.అట్లేస్థిరమైనబలవంతుడుతానెంతటికార్యమునైననునెఱవేఱ్పగలడు.
27.కట్టడదప్పితాముచెడుకార్యముజేయుచునుండిరేనిదో
బుట్టినవారినైనవిడిపోవుటకార్యము;దౌర్మదాంధ్యముం
దొట్టినరావణాసురునితోనెడబాసివిభీషణాఖ్యుడా
పట్టునరాముజేరిచిరపట్టముగట్టుకొనండెభాస్కరా!
      **రావణునితమ్ముడగువిభీషణుడతనినివిడిచిరామునిజేరి
శాశ్వతమైనలంకాధిపత్యమునుపొందెను.అట్లేచెడుపనులుజేసినచోసోదరుడైననువానినివిడువవలెను.(విడిచిపెట్టుటమంచిది)

భాస్కరశతకం-3

                              భాస్కరశతకం-3

28.కట్టడయైనట్టినిజకర్మముచుట్టుచువచ్చియేగతిం

బెట్టునొపెట్టినట్లనుభవింపకతీరదుకాళ్ళు మీదుగా

గిట్టకవ్రేలుడంచుదలక్రిందుగగట్టిరెయెవ్వరైననా

చెట్టునగబ్బిలంబులకుజేరిన కర్మముగాకభాస్కరా!
      *గబ్బిలములు యితరులెవ్వరునుతమ్ముతలక్రిందుగా
చె్టు్టు్టునకువ్రేలాడగట్టకున్ననుతనపరాకృతకర్మముచేతనే యట్లువ్రేలాడుచుండును.అట్లేవిథివిహితమైన పురాకృతకర్మముతన్నావరించియెట్టికష్టములబెట్టిననుమానవుడట్లు అనుభవింపకతీరదు.
29.కట్టడలేనికాలమునగాదు శుభంబొరులెంతవారుచే
పట్టిననైనమర్త్యునకుభాగ్యమురాదనుటెల్లగల్లకా
దెట్టనిపల్కినన్  దశరథేశవశిష్ఠులు రామమూర్తికిన్
బట్టముకట్టగోరిరది పాయక చేయరె నోటు భాస్కరా!
           *దశరథుడును ,వశిష్టమహామునియును శ్రీరామునకుపట్టాభిషేకము జేయనెంత ప్రయత్నించిననువిథివిథానములేక జరుగలేదు.అట్లేమానవునకుదైవికమగునేర్పాటులేనప్పుడుయెంతటిగొప్పవారుసాయముచేసిననుశుభములుగలవు.
30.కానక చేరబోలదతికర్ముడునమ్మికలెన్నిచేసినం
దానదినమ్మివానికడదాయగబోయినహానివచ్చున
చ్చోనదియెట్లనంగొరకుచూపుచునొడ్ఢనబోనుమేలుగా
బోననికానకాసపడిపోవుచు గూలదెకొక్కుభాస్కరా!
           *తనకుదిండినిజూపుచు పన్నిన బోనును బోననితెలిసికొనకపందికొక్కుఆశించిబోయియందుచచ్చును.అట్లేయెన్నినమ్మికలుచేసినను తెలిసికొనకుండ పాపాత్మునిదగ్గరకువెళ్ళరాదు.నమ్మివెళ్ళినచోహాని సంభవించును.
31.కానిప్రయోజనంబుసమకట్టదు తాభువినెంతవిద్యవా
డైననుదొడ్డరాజుకొడుకైననునదెట్లు?మహేశుఫట్టివి
ద్యానిథిసర్వవిద్యలకుదానెగురుండు వినాయకుండుదా
నేనుగురీతినుండియునదేమిటికాడడుపెండ్లి?భాస్కరా!
            *వినాయకుడుశివునికొడుకైననుసర్వవిద్యాస్థానభూతుండైనను అన్నివిద్యలగురువున్నుఏనుగువంటిబలముగలవాడునుఅయియున్ననుపెండ్లాడలేకపోయెను.అట్లనేమనుజుడెంతవిద్యావంతుడైననుగొప్పరాకుమారుడైననుైైైవమనుకూలింపనికార్యముజేసుకొనలేడు.
32.కామితవస్తుసంపదలుగల్గుఫలంబొరులాసపడ్డచో
నేమియుబెట్టడేనిసిరియేటికి?నిష్ఫలమున్నబోయినన్
బ్రామికశడ్డలోకులకుబంటగనేమదియెండిపోవగా
నేమిఫలంబు?చేదువిడదెన్నటికైన ముసిండి భాస్కరా!
       *ఎప్పుడునుచేదువదలనిముషిణిచెట్టుపండినను,యెండిననువానినాశ్రయించియున్నమనుజులకేమియునునష్టములేదు.లాభములేదు.అట్లనేభాగ్యవంతుడుతన్నాశ్రయించికోరుకొన్నమనుజులకెంతఫరమునీయకున్నచోవానికిసంపదయున్ననునశించినను లాభములేదు.నష్టములేదు. సమానమేయగును.
33.కారణమైనకర్మలు కాక దిగంబడవెన్నిగొందులం
దూరిననెంతవారలకు;దొల్లిపరీక్షతుశాపభీతుడై
వారథినొప్పునుప్పరిపైబదిలంబుగదాగియుండినం
గ్రూరభుజంగదంతహతిగూలడెలోకులెఱుంగ భాస్కరా!
       *ముని యిచ్చిన శాపమునకు భయపడిపరీక్షిత్  మహరాజు
సముద్రములోనిమేడపైభద్రముగదాగియుండినను పాముకాటు వలన చనిపోయెను.అటులనే ఎంతగొప్ప వారైననుయెన్నిమూలల దాగియున్ననుఅనుభవించవలసిన కర్మమనుభవింపకతీరదు.
34..కులము ననక్కడనకుంఠిత థార్మికుడొక్కడొక్కడే
కలిగెడుగాకపెందరుచుగల్గగనేరరు!చెట్టుచెట్టునన్
గలుగగనేర్చునేగొడుగుకామలుచూడగ నాడనాడనిం
పలరగనొక్కటొక్కటినయంబున జేకురుగాక భాస్కరా!
             *ఆలోచింపగా గొడుగుకామలు అక్కడక్కడట్ప
పరిమితముగ నొక్కటొక్కటి దొరకునుగాని పత్తిచెట్టునందుదొరకదు.
అట్లనేమంచిధర్మబుథ్థిగలవాడుకులమునక్కడక్కడనెక్కడోకల్గును

35.కౄరమనస్కులౌ పతులగొల్చివసించిన మంచివారికిన్
వారిగుణంబెపట్టిచెడువర్తనవాటిలు;మాథురీజలో
దారలుగౌతమీముఖమహానదులంబుథిగూడినంతనే
క్షారముజెందవే మొదలికట్టడలన్నియుదప్పిభాస్కరా!
           *తియ్యనినీరుగలగోదావరిమొదలగునదులు సముద్రములోకలిసిన వెంటనే తమతియ్యదనమునుకోల్పోయి యుప్పదనమునుపొందుచున్నవి.అట్లేకౄరుడగురాజునుసేవించుచున్నమంచివారికివారిమంచిగుణముపోయికౄరగుణముసంభవించును.
36.గిట్టుటకేడగట్టడ లిఖించిన నచ్చటగానియొండుచో

బుట్టదుచావుజానువులపున్కలనూడిచికాశిజావగా

 ల్గట్టనశూద్రుకున్    భ్రమలగప్పుచు దద్విథిగుఱ్ఱమౌచునా
పట్టునగొంచుమఱ్ఱికడబ్రాణముతీసెగదయ్యభాస్కరా!
          *శూద్రకమహారాజుకాశిలోచచ్చుటకైయచ్చటనుండగాదైవముగుఱ్ఱముగామారియారాజునుతనపైనెక్కించుకొనిదూరంగాతీసికొనివెళ్ళిమఱ్ఱిచెట్టువద్దప్రాణముదీసెను.అట్లనేజచ్చుటకుయెచ్చటవిథివ్రాసియుండెనోయచ్చటనేచచ్చునుగానివేరొకచోటజావడు.
౩7ఘనబలసత్త్వమచ్చుపడగల్గినవానికిహానిలేనిచో
తనదగుసత్త్వమేచెఱుచుదన్ను;నదెట్లన?నీరులావుగా
గనువసియించినన్ చెఱువుకట్టకుసత్త్వముచాలకున్నచో
గనుమలుపెట్టినట్టనడిగండితెగంబడకున్నె?భాస్కరా!
             *చెఱువునకునీరెక్కువగానున్నప్పుడుచెఱువుగట్టుబలములేకున్నమథ్యగండితెగును.అట్లనేతనకధికబలమున్నందుననితరులచేహాని
కల్గకున్నను తనసత్తువయేతన్నుపాడుచేయును.
38ఘనుడగునట్టివాడునిజకార్యసముద్థరణార్థమైమహింబని
వడియల్పమానవునిబ్రార్థనచేయుటతప్పుగాదుగా;యన
ఘతగృష్ణజన్మముననావాసుదేవుడుమీదటెత్తుగాగను
గొనిగాలిగానికడకాళ్ళకుమ్రొక్కడెనాడుభాస్కరా
       ×*శ్రీకృష్ణుడు జన్మించిన సమయంలో నాతనితండ్రియగువసుదేవుడుకృష్ణునిరక్షించుటకైగాడిదవెనుకకాళ్ళనుపాపరహితముగానుభావించినమస్కరించెను.అట్లేగొప్పవాడైనవాడుతనకార్యమునునెఱవేర్చుకొనుటకైపనిబూనినీచునిప్రార్థించిననుదోషముకానేరదు.
39ఘనుడొకవేళగీడ్పడినగ్రమ్మఱనాతనిలేమివాపగా
గనుగొననొక్కసత్ప్ర ప్రభువుగాగనరాథములోపఱుం
బెనజెఱువెండినట్టితఱి బెల్లునమేఘుడుగాకనీటీతో
దనుపదుషారముల్ శతశతంబులుచాలునటయ్యభాస్కరా!
            *పెద్దచెఱువుయెండిపోయినపుడుదానినిత్వరలోనీటిచేనిండించుటకుమేఘమేవర్షింపసరిపోవును.గానిమంచుబిందువులెన్నివర్షించినను జాలవు.అట్లేయొకగొప్పవాడుకీడుచేబీదవాడైనచో నాతనిబీదతనమునుబోగొట్టుటకుమంచిరాజేసరిపోవునుగానినీచమానవులెందరైననుసరిపోవరు.
40.చంద్రకళావతంసుకృపచాలనివాడుమహాత్ముడైనదా
సాంద్రవిభూతిబాసియొకజాతివిహీనునిగొల్చియుంటయో
గీంద్రసుతాంఘ్రిపద్మమతిహీనతనొందుటకాదుగాహరి
శ్చంద్రుడువీరబాహునినిజంబుగగొల్వడెవాడు భాస్కరా-!
          *పూర్వముహరిశ్చంద్రమహారాజు దైవకృపలేకమాదిగకులజుడగు వీరబాహునిసేవించెను.అట్లే ఈశ్వరుని దయ లేనప్పుడుతానెంతటిఘనుడైనను గొప్పసంపదలను విడిచి ఒక నీచుని సేవింపవలసి వచ్చును.అట్లు సేవించుట దైవకృపలేకయే కానితెలివితక్కువగాదు.
41.చక్కదలంపగావిధివశంబుననల్పునిచేతనైనదా
జిక్కియవస్థలంబొరలుజెప్పగరానిమహాబలాఢ్యుడున్
మిక్కిలి సత్త్వసంపదలమీఱినగంధగజంబుమావటీ
డెక్కియదల్చికొట్టికుదియించిననుదెయోర్చిభాస్కరా!
            *మిక్కిలి సత్తువగలమదపుటేనుగు తనపైకిమావటీడెక్కియదలించియంకుశముతోకొట్టికృంగజేసినసహించియుండును.అట్లేయెంత బలవంతుడైననుదైవవశముచేత నీచునిచేజిక్కికష్టములనుపొందుచుండును.
42.చదువదియెంతగల్గినరసజ్ఞతయించుకచాలకున్ననా
చదువు నిరర్థకంబు గుణసంయుతులెవ్వరుమెచ్చటెచ్చటం
బదునుగ మంచికూర నలపాకముచేసిననైననందునిం
పొదవెడునుప్పులేకరుచిపుట్టగనేర్చునటయ్యభాస్కరా!
           *నలమహారాజువలెకూరనుఎంతచక్కగవండినను ఉప్పవేయనిచోరుచికలుగదు.అట్ధనేమానవుడెంతవిద్వాంసుడైననుకొంచెమైనరసమునుగ్రహింపలేకున్నవానివిద్యపనికిమాలినదగును.ఎక్కడను గగుణవంతులెవ్వరును మెచ్చుకొనరు.
43చాలబవిత్రవంశమున సంజనితుండగునేనియెట్టిదు
శ్శీలునినైనదత్కులవిశేషముచేనొకపుణ్యుడెంతయుం
దాలిమినుద్థరించును;సుధానిధిబుట్టగగాదెశంభుడా
హాలహాలానలంబుగళమందుధరించుటపూని భాస్కరా!
     *మిక్కిలిభయంకరమగుహాలాహలమునునగ్నిహోత్రమునుపాలసముద్రములోపుట్టుటచేశంభుడు దానిని కంఠమునందుదాల్చెను.అట్లేఎట్టిచెడుగుణములు గలవాడైననుమంచికులమునపుట్టినచోనాకులమందలి గౌరవముచేత పుణ్యాత్ముడెవరైననునొకడుఆ దుష్టుని కాపాడును.
44.చేరిబలాథికుండెఱిగి చెప్పినకార్యముచేయకుండినన్
బారముముట్టలేడొక నెపంబునదాజెడునట్టి ధన్యుడున్
బోరక పాండుపుత్త్రులకు భూస్థలిభాగము పెట్టుమన్నగం
సారినిగాకుచేసిచెడడాయెనె గౌరవభర్తభాస్కరా!
    *శ్రీకృష్ణుడు దుర్యోథనునివద్దకు వెళ్ళిపాండవులతోయుద్థము చేయకుండ రాజ్యమును పంచియిమ్మని చెప్పగానాతనినితిరస్కరించి దుర్యోథనుడుచెడెను.అటులనేబలశాలితనకడకేతెంచి చెప్పిన
పనులజేయకున్న యెంతటివాడైనను తనపని పూర్తిచేసుకొన
లేక ఏదేని కారణముచేత తానే నశించును.
45.చేసినదుష్టచేష్టనది చెప్పకనేర్పునగప్పిపుచ్చితా
మూసినయంతటన్ బయలుముట్టకయుండదదెట్లురాగిపై
బూసిన బంగరుంజెదరి పోవగడగిననాడునాటికిన్
దాసినరాగి గానబడదా జనులెల్లనెఱుంగ భాస్కరా!
            *రాగిపై పొదిగిన బంగరుపూతచెదరిపోయినక్రమముగా
నందున్నరాగియందఱకు కనబడును.అట్లేనీచుడొక నీచ కార్యముచేసి చెప్పకుండనుపాయముచే దాచిపెట్టిననునది క్రమ
ముగనందఱకు దెలియక మానదు.
46.తగిలి మదంబుచేనెదిరిదన్నునెఱుంగకదొడ్డవానితో
బగగొని పోరుటెల్ల నతిపామరుడైచెడుటిఃతెకాకము
న్నెగడిజయింపనేరడదినిక్కముతప్పదు;ధాత్రిలో పలన్
దెగియొకకొండతోదగరుడీకొని తాకిననేమి?భాస్కరా!
        **గొఱ్ఱెపోతుసాహసించియొకపర్వతమునుయెదుర్కొనితాకిన
దానితలపగులుట తప్పలాభమేమియునుండదు.అటులనే బలహీనుడుకావరముచే,తన.ఎదుటివారిబలములనుతెలియకుండ గొప్పవారితోవిరోధము పూని పోట్లాడిన తానే చెడిపోవును.కాని లాభమేమియును పొందలేడు.
47.తడవగరాదు దుష్ట గుణుదత్త్వమెరుంగకయెవ్వరైన
చెడు గుణమిట్లువల్వదని చెప్పిన గ్రక్కునగోపచిత్తుడై
గడుదెగజూచుగామఱుగగాగినతైలమునీటిబొట్టుపై
బడునెడనాక్షణంబెగసి భగ్గునమండక యున్నెభాస్కరా!
         **బాగుగా గాగిన నూనెతనపైనీటిచుక్కపడిన వెంటనే
మీదికి లేచి భగ్గున మండును.అట్లేచెడ్డవాడు తనకు హితముచె
ప్పినవారికిచెడుచేయుటకేతెంచును..కావునచెడ్డవానినిజముతెలియకుండావానిజోలికిపోరాదు.

   

భాస్కరశతకము-7

                 భాస్కరశతకము-7
96.సకలజనప్రియత్వమునిజంబు ,గల్గినపుణ్యశాలికొక్కొకయె
డనాపదైనదడవుండదు వేగమెపాసిపోవగా ,యకలుషమూ
ర్తియైనయమృతాంశుడురాహువుతన్నుమ్రింగినం ,
టకటకమానియుండడె?దృఢస్థితనెప్పటియట్లభాస్కరా!
        *చంద్రుడుతానురాహువుచేమ్రింగబడికాంతిలేనివాడైననుతిరిగికొలదికాలములోనేతొందరపాటునుమానిపూర్వరీతినికాంతినిబొందుచున్నాడు.అట్లేపుణ్యాత్ముడొకపట్టునకష్టములబొందిననువెంటనేయాకష్టాలనుండివిముక్తుడైపూర్వరీతినిసుఖములొందును.
97.సన్నుతకార్యదక్షుడొకచాయనిజప్రభయప్రకాశమై
యున్నపుడైనలోకులకునొండొకమేలొనరించుసత్వసం
పన్నుడుభీముడాద్విజులప్రాణముకావడెయేకచక్రమం
దెన్నికగాబకాసురునినేపునరూపడగించిభాస్కరా!
           *భీముడుద్విజులప్రాణరక్షణకైబకాసురునిచంపెను.అట్లే
కార్యదక్షుడుప్రతాపహీనుడైనలోకరక్షణకేదోయొకటిచేయును.
98.సరసగుణప్రపూర్ణునకుసన్నపుదుర్గుణమొక్కవేళయం
దొరసిననిట్లునీకుదగునోయనిచెప్పినమాననేర్చుగా
బురదయొకించుకంతముబొందినవేళలజిల్లవిత్తుపై
నొరసిననిర్మలత్వముననుండవెనీరములెల్లభాస్కరా!
         *నీళ్ళుయొకప్పుడుబురదగలవైనప్పుడుకొంచెముయిండుప
గింజగంధమందులోగలిపినబురదపోయిశుభ్రముగనుండును.అట్లేసద్గుణునకొకచెడుగుణముగల్గిననీకుతగదనియెవ్వరైనచెప్పినవిని
దానినమానును.
99.సరసదయాగుణంబుగలజాణమహింగడునొచ్చియుండియుం
దరచుగవానికాసపడిడాయగవత్తురులోకులెట్లనం
జెఱకురసంబుగానుగనుజిప్పిలిపోయినమిదబిప్పియై
ధరబడియున్నజేరవెముదంబునజీమలుభాస్కరా!
          *చెఱకుగడయొక్కరసమునంతటినిగానుగనందుదీయబడినపిదపపిప్పినేలమీదవేసిననుచీమలుదానిదగ్గఱకుజేరును.అట్లేదాతదరిద్రుడైబాధపడుచున్ననుప్రజలువానిమీదనాసపెట్టుకొనిదగ్గఱకుచేరుదురు.
100.సాలరవివేకవర్తనలసన్నుతికెక్కినవారిలోపలం
జేరినయంతమూఢులకుజేపడదానడ‌;యెట్టులన్నగా
సారములోనహంసములసంగతినుండెడికొంగపిట్టకే
తీరునగల్గనేర్చునుదదీయగతుల్దలపోయభాస్కరా!
         *చెరువులోహంసలతోకలిసియున్నంతమాత్రానకొంగకుహంసల
నడకలేవిధముగారావో,అట్లేమంచిపేరుపొందినమానవులతోస్నేహముచేసినంతమూఢులకామంచివారినబవడిలభింపదు.
101.స్థానముతప్పివచ్చునెడదానెటువంటిబలాఢ్యుడున్ననిజ
స్థానకుడైనయల్పునికతంబునైననుమోసపోవుగా
కానలలోపలన్ వెడలిగంధగజంబొకనాడునీటిలో
గానకచొచ్చినన్ మొసలికాటులలోబడదోటుభాస్కరా!
          *మదించినగజముతానువసించునడివినివిడిచినీటబ్రవేశించిమొసలికిలొంగినది.అట్లేబలవంతుడైనవాడుతనస్థానమునువిడిచివచ్చిన ,యల్పునిచేమోసగింపబడును.
102.సిరిగలవానికెయ్యెడలజేసినమేలదినిష్ఫలంబగున్
నెఱిగుఱిరాదుపేదలకునేర్పునజేసినసత్ఫలంబగున్
వఱపునవచ్చిమేఘుడొకవర్షమువాడినచేలమీదటం
గురిసినగాకయంబుధులగుర్వగనేమిఫలముభాస్కరా!
         *మేఘుడువానలులేఎండుచున్నసస్యములపైవర్షించినలాభముండునుగానిసముద్రాలలోగురిసినలాభమేమి?అట్లేమనుజుడుపేదవారికిసాయముచేసినలాభముండునుకానిధనవంతులకుసాయంచేసిననునెట్టిలాభముండదు.
103.సిరివలెనేనిసింహగుహచెంతవసించినజాలుసింహముల్
కరులవధింపరానచటగల్గునుదంతచయంబుముత్యముల్
హరువుగనక్కబొక్కగడనాశ్రయమందిననేమిగల్గెడుం
గొరిసెలుదూడతోకలునుగొమ్ములునెమ్ములుగాకభాస్కరా!
            ***భాగ్యముగోరువారుసింహముగుహవద్దకువెళ్ళిన
ఏనుగుదంతాలు,వానికుంభస్ధలములలోనిముత్యాలుదొరుకును.అంతేకానినక్కగుహవద్దకువెళ్ళినఎముకలుదొరకును.కానగొప్పవారినాశ్రయించినలాభముండునుకానినీచులనాశ్రయించినలాభముకలుగదు.
104.స్థిరతరధర్మవర్తనబ్రసిద్ధికినెక్కినవానినొక్కము
ష్కరుడతినీచవాక్యములగాదనిబల్కిననమ్మహాత్ముడుం
గొఱతవహింపడయ్యెడ ,నకుంఠితపూర్ణసుధాపయోధిలో
నరుగుచుగాకిరెట్టయిడినందుననేమికొఱంతభాస్కరా!
         **సముద్రముమీదనెగురుకాకిసముద్రమునరెట్టవేసిననా
సముద్రమునకేమియులోపముంబదు.అట్లేధర్మజ్ఞుడగుమానవునికొకనీచుడునీచపల్కులాడిననాతనికేమియులోపముకల్గదు.
105.సిరిగలవాడులభ్యమగుచిత్తమునందుదలంచినంతనే
నరులకునెట్టికార్యమైనన్ జతకాదుబహుప్రయత్నముల్
జరిపిననైనలేమియెడసత్యముసుమ్మిదిచేతికందుపండర
యగదోటికందదుగదాయనుసామ్యముపోల్కిభాస్కరా!
          **ఒకప్పుడుచేతికందినపండుమరియొకపుడునోటికందదు యనుసామెతవలెమానవునకెంతసంపదున్నయెంతగొప్పపనియైననుదలంచినంతమాత్రమునేసమకూడును.సంపదలేనప్పుడెంతప్రయత్నముచేసినను సమకూడదు.
106.స్ఫురతరకీర్తిమంతులగుపుత్రులగాంచినగాకమూఢము
ష్కరులగనంగదేజములుగల్లవుగామణికీలితాంగుళా
భరణములంగుళంబులశుభస్థితిబెట్టినగాకగాజుటుం
గరములుపెట్టినందునవికాసముగల్గునటయ్య?భాస్కరా!
         **చేతివ్రేళ్ళకుమణిమయయుంగరములుధరించినచోచేతికి
కాంతికల్గునుగానిగాజుటుంగరమనుధరించినకాంతికల్గదు.అట్లేకీర్తిగలకుమారులనుకన్నప్రతిష్ఠకల్గునుకానిజ్ఞానహీనులగుకొమరులనకనుటవల్లప్రతిష్ఠలుకల్గవు.
107.సేనగవాంఛితాన్నముభుజింపగలప్పుడుకాకలేనిచో
మేనులుడస్సియుంటనిజమేకదదేహులకగ్నిహోత్రుడౌ
నేనిభోజ్యముల్ గుడుచునేనియుబుష్టివహించులేనినా
డూనివిభూతిలోనడగియుండడెతేజముదప్పిభాస్కరా!
         **అగ్నియెక్కువతేజశ్శాలియైననుతనకిష్టపదార్థములనుదిని
పుష్ఠిగనుండిప్రకాశించును.లేనిచోబూడిదలోనుండును.అట్లే
ప్రాణులుతమకిష్టమైనవిదినిశరీరకాంతినికల్గియుండును.ఇష్టముకానవితిన్నచోవానిశరీరములుకృశించును.
108.హాళినిజప్రబుద్ధితిరమైనవిధంబునబెట్టుబద్ధులా
వేళకునంతెగానిమఱివెన్కకునిల్వవు ,హేమకాంతియె
న్నాళులకుండుగానియొకనాడుపదంబడిసానబట్టినన్
దాళ్ళుకయుఃడునేయినుపతాటకుజాయలుసోకభాస్కరా!
         **స్వతస్సిద్ధముగపుట్టినబుిబంిబంగారుకాంతివలెస్థిరముగానుండును.గానిపరులుచెప్పినందువలనగల్గినబుద్ధిసానబట్టినయినుప
ఱేకుతళుకువలెఅప్పుడేయుండివెంటనేనశించును.
109.హీనకులంబునందుజనియించినవారికిసద్గుణంబులె
న్నేనియుగల్గియున్ననొకనేరముచెందకపోదుపద్మముల్
భూనుతిగాంచియున్ బురదబుట్టుటవల్లసధాకరోదయం
బైననసహ్యమొందవెపప్రియంబునజూడగలేకభాస్కరా!
         ***తామరపువ్వులులోకానఖ్యాతిపొందినవైననుబురదలోపుట్టుటచేచంద్రోదయసమయానప్రియముగాచూడబడవు.అట్లేతక్కువకులజాతమైనమానవునకెన్నిసద్గుణములన్ననుతప్పుడుగుణముండకపోదు.
110.ఇంచుకనేర్పుచాలకవిహీనతజెందిననాకవిత్వమున్
మించువహించెనీకతనమిక్కిలియెట్లనదోలుబొమ్మలన్
మంచివివేకివానితెరమాటుననుండిప్రశస్తరీతినా
డించినవాడవేజనులడెందమునింపవెప్రీతిభాస్కరా!
         **ఓసూర్యుడానేర్పరియగుమానవుడుతెరచాటుననుండితోలుబొమ్మలనునేర్పుగనాడింపయాబొమ్మలేప్రజలకానందముకలిగించును.అట్లేనీపేరునాపద్యములచివరజేర్పబడినమహత్తుచేకొంచెమైననునేర్పుచాలనినాకవిత్వముమిగులప్రకాశించిప్రజలకమందానందముగల్పినది.
                  **సంపూర్ణము****

భాస్కరశతకము6

                   భాస్కరశతకము6
78.భూపతికాత్మబుద్ధి మదిబుట్టనిచోటబ్రధానులెంతప్ర
జ్ఞాపరిపూర్ణులైనగొనసాగదుకార్యము ,కార్యదక్షులై
యోపినద్రోణభీష్మకృపయోధులనేకులుగూడకౌరవ
క్ష్మాపతికార్యమేమైన జాలిరెచేయగలవారుభాస్కరా!
          *కార్యాచరణలేనిదుర్యోధనునిపనినిభీష్మ,ద్రోణాచార్యాదికార్యదక్షులునెఱవేర్చలేకపోయిరి.అట్లేరాజునకునిజమైనయాలోచనపుట్టనప్పుడుతెలివిగలమంత్రులెవ్వరునునెఱవేర్పలేరు.
79.భూరిబలాఢ్యుడైన దలపోయకవిక్రమశక్తిచేనహం
కారమునొందుటల్ తగవుగానతడొక్కెడమోసపోవుగా
వీరవరేణ్యడర్జునుడు వింటికి నేనధికుండనంచుదా
నూరకవింటినెక్కిడగనోపడుకృష్ణుడు లేమిభాస్కరా!
         *అర్జునుడు ముల్లోకాలకుదానెవిలువిద్యయందధికుడనని
గర్వముచెందును.కానికృష్ణనిర్యాణానంతరంవిల్లెక్కపెట్టలేకపోయెను.అట్లేమనుజుడెంతబలవంతుడైనగర్వముకూడదు.ఎప్పుడోయొకప్పుడుమోసపోవచ్చును.
80.భ్రష్టునకర్ధవంతులగుబాంధవులెందఱుకల్గినన్ నిజా
దృష్టములేదుగావునదరిద్రతబాపగలేరు;సత్కృపా
దృష్టినినిల్పిలోకులకతిస్థిరసంపదలచ్చులక్ష్మియా
జెష్టకదేటికింగలుగజేయదుతోడనెపుట్టిభాస్కరా!
       *జ్యేష్ఠాదేవికిచెల్లెలైపుట్టినలక్ష్మిప్రజలకందరికిదయతోశాశ్వతభాగ్యములనిచ్చుచుతనయక్కకేమియునివ్వదు.అట్లేపనికిమాలినవానికి భాగ్యవంతులగుచుట్టాలెందరున్ననువానికదృష్టములేనిచోవానిపేదరికాన్నిపోగొట్టలేరు.
81.మదిదనునాసబడ్డయెడమంచిగుణోన్నతుడెట్టిహీనునిన్
వదలడుమేలుపట్టుననవశ్యముమున్నుగనాదరించుగా
త్రిదశవిమానమధ్యమునదెచ్చికృపామతిసారమేయముల్
మొదలనిడండెధర్మజుడుమూగిసురావళిచూడభాస్కరా!
    *ధర్మరాజుతన్నువెంబడించివచ్చుచున్నకుక్కనుదేవతలాశ్చర్యపడునట్లుదేవతావిమానమునందుగూర్చుండబెట్టెను.అట్లేసుగుణవంతుడుతన్నాశ్రయించినవాడెంతహీనుడైననువానినివిడువకమంచిసమయమువచ్చినప్పుడుతప్పకుండముందాతనినిగౌరవించును.
82.మాటలకోర్వజాలడభిమానసమగ్రుడుప్రాణహానియౌ
చోటులనైనదానెదురుచూచుచునుండుగొలంకులోప
న్నీటమునింగినప్పుడతనీచములాడిన రాజరాజుపో
రాటమొనర్చినేలబడడాయెనెభీమునిచేతభాస్కరా!
        *కౌరవపాండవయుద్ధానంతరందుర్యోధనుడుశత్రుభయంతోసరస్సులోజలస్తంభనవిద్యచేదాగియుండిపాండవులాడెడిమాటలనుస
హించలేకయుద్ధముచేయుచుభీమునిచేజంపబడెను.అట్లేఅభిమానవంతుడుప్రాణములనైనవదులుకొనునుకానిహీనమాటలనుసహింపడు.
83.మానవనాధుడాత్మరిపుమర్మమెరింగినవానినేలినం
గానిజయింపలేడరులగార్ముకదక్షుడురామభద్రుడా
దానవనా యకుంగెలువదానెటులోపు దదీయనాభికా
స్థానసుధన్విభీషణుడుతార్కొనిచెప్పకయున్నభాస్కరా!
         *శ్రీరామునికివిభీషణుడురావణునిబొడ్డునందమృతమున్నదనిచెప్పనిచోరావణునిచంపగలడారాముడు.అట్లేరాజుశతృరహస్యమునుతెలిసినవానినిచేరదీయకున్నశతృవునుజయింపలేడు.
84.మానవుడాత్మకిష్టమగుమంచిప్రయోజనమాచరించుచో
గానకయల్పుడొక్కడదిగాదనిపల్కినవానిపల్కుకై
మానగజూడడాపనిసమంచితభోజనవేళనీగకా
లూనినవంటకంబుదినకుండగనేర్పగునోటుభాస్కరా!
        *మనుజుడుభోజనపదార్ధములపైనీగవ్రాలినంతమాత్రానభోజనపదార్ధమునుమానకభుజించును.అట్లేమానవుడుతనిిిష్టమైనపనిచేయుచున్నప్పుడునీచుడువద్దని చెప్పిననుయాపనినిమానరాదు.
85.మానినిచెప్పునట్లెఱుకమాలినవాడటుచేసినన్ మహా
హానిఘటించునేఘనునికైననసంశయముర్విపైగృపా
హీనతబల్కినన్ దశరథేశ్వరుడంగనమాటకైగుణాం
భోనిధిరాముబాసిచనిపోవడెశోకముతోడభాస్కరా!
          *దశరధుడుతనభార్యయగుకైకచెప్పినమాటకైచక్కగనాలోచింపకరామునియడవికంపియాతనివియోగంవల్లప్రాణములువిడిచెను.అట్లేతెలివిమాలినవాడుతనభార్యచెప్పినట్లునడచుకొన్నచోతప్పకయాపదలపాలగును.
86.మునుపొనరించుపాతకమమోఘముజీవులకెల్లబూనియా
వెనుక టిజన్మమందనుభవింపకదీరదు ,రాఘవుండువా
లినిబడవేసితామగుడలీలయదూద్భవుడైకిరాతుచే
వినిశితబాణపాతమున వీడ్కొనడేతనమేనుభాస్కరా!
       *రాముడువాలినిజంపుటవల్లకల్గినపాపఫలమునుకృష్ణావతారంలోనెఱుకలవానిబాణపుదెబ్బచే యనుభవించిశరీరమునువిడి
.చిపెట్టెను.అట్లేఎట్టివారికైననుపూర్వజన్మమునజేసినపాపమునుతర్వాతజన్మలోయనుభవించును.
87.రాకొమరుల్ రసజ్ఞునిదిరంబుగమన్నననుంచినట్లుభూ
లోకమునందుమూఢుదమలోపలనుంపరు;నిక్కమే కదా
చేకొనిముద్దుగాజదువుచిల్కనుబెంతురుగాకపెంతురే
గాకమునెవ్వరైనశుభకారణసన్మునిసేవ్యభాస్కరా!
         *మనుష్యులుముద్దుగాచదువుచిలుకనుపెంతురుకాకిని
పెంచరు.అట్లేభువిపైరాకుమారులురసికునిస్ధిరముగగౌరవంతోతమవద్దనుంచుకొందురుకానిమూఢునిజేరనీయరు.
88.లోకములోనదుర్జనులలోతులెఱుంగకచేయరాదుసు
శ్లోకుడుజేరినంగవయజూతురుచేయుదురెకసెక్కముల్
కోకిలగన్నచోటగుమిగూడియసహ్యపుగూతలార్చుచుం
గాకులుతన్నవేదఱిమికాయముతల్లడమందభాస్కరా!
           *లోకంలోమంచివాడుదదురర్జనులయభిప్రాయముతెలిసి
కొనకుండదగ్గఱకుచేరరాదు.ఒకవేళ చేరినచోదుర్జనులచేతప్పక
యెగతాళిపాలగుదురు.
89.లోనుదృఢంబుగానిపెనులోభినినమ్మియసాధ్యకార్యముల్
గానకపూనునేనతడుగ్రక్కునగూలునునోటిపుట్టిపై
మానవుడెక్కిపోవనొకమాటుబుటుక్కునముంపకుండునే
తానొకలోతునంగెడసిదానదరింపగలేకభాస్కరా!
           *పాతపడవమీదమానవుడెక్కిమిగులలోతుగలప్రవాహమునుదాట
ప్రయత్నించెనేనిఆప్రవాహమునపడవదాటలేకఒక్కసారిబుటుక్కునముంచివేయును.అట్లేమానవుడుదృభచిత్తములేనిలోభినినమ్మియేదేనికార్యముచేయబూనినయాలోభివానినినశింపజేయును.
90.వంచనయింతలేకయెటువంటిమహాత్ములనాశ్రయించినం
గొంచెమెకానిమేలుసమగూడదదృష్టములేనివారికిన్
సంచితబుద్ధిబ్రహ్మననిశంబునువీపునమోచునట్టిరా
యంచకుదమ్మితూండ్లుదిననాయెగదాఫలమేమిభాస్కరా!
         *సృష్టికర్తయగు బ్రహ్మదేవుని తన వీపుపైనెల్లప్పుడును
మోయుచున్నిరాజహంసతామరకాడలనేయాహారమయ్యెను.
అట్లేకపటములేకుండయెంతగొప్పవానినిసేవించినను యదృష్టములేనివానికి సామాన్యలాభమే కల్గును.
91.వట్టుచుదండ్రియత్యధమవర్తనుడైననుగానివానికిం
బుట్టినపుత్త్రకుండుతనపుణ్యవశంబునదొడ్డధన్యుడౌ
నెట్టనమఱ్ఱివిత్తుమునుపెంతయుగొంచెముదానబుట్టునా
చెట్టుమహోన్నతత్వమునుజెందదెశాఖలనిండిభాస్కరా!
       *మఱ్ఱివిత్తనముచిన్నదైననుదానినుండిపుట్టినచెట్టుకొమ్మలతోపొడవుగాపెరుగును.అట్లేతండ్రియెండిపోవుచుమిగులనీచుడైనను
వానికుమారుడుగొప్పవాడుకావచ్చును.
92.వలనుగగానలందుబ్రతివర్షమునంబులినాలుగైదుపి
ల్లలగనుదూడనొక్కటినిలంగనుధేనువురెండుమూడునే
డులకటులైనబెబ్బులికుటుంబములల్పములాయెనాలమం
దలుగడువృద్ధిజెందవెయధర్మముధర్మముదెల్పభాస్కరా!
        *అన్యాయముగావర్తించుపులులుప్రతిసంవత్సరమునాలుగైదుపిల్లలనుయీనుచున్ననువాటివంశమభివృద్ధిలోలేదు.ధర్మవర్తనముగలగోవులురెండుమూడేండ్లకొకమారీనుచున్ననువానివంశమభివృద్ధిలోనుండను.అట్లేయధర్మవర్తనునివంశమునశించును.ధర్మవర్తనునివంశమువృద్ధిజెందును.
93.వలవదుక్రూరసంగతియవశ్యమొకప్పుడుసేయబడ్డచో
గొలదియెగాకయెక్కువలుగూడవు ,తమ్ములపాకులోపలం
గలసినసున్నమించుకయగాకమఱించుకయెక్కువైనచో
నలుగడజుఱ్ఱుజుఱ్ఱుమనినాలుకపొక్కకయున్నెభాస్కరా!
        *తమలపాకులోసున్నముకొంచెముండిననేగానియెక్కువైననాలుకపొక్కును.అట్లేచెడ్డవారితోయెక్కువస్నేహముచేయరాదు.ఒకవేళచేయవలసినచోకొంచెముచేయవలెనుగానియెక్కువజేసినయపాయముగల్గును.
94.వానికివిద్యచేతసిరివచ్చెనటంచునువిద్యనేర్పగా
బూనినబూనుగాకతనపుణ్యముచాలకభాగ్యరేఖకుం
బూనగనెవ్వడోపు;సరిబోచెవిపెంచునుగాకదృష్టతా
హీనుడుకర్ణభూషణములెట్లుగడింపగనోపు?భాస్కరా!
      *అదృష్టములేనిమానవుడుచెవికన్నమునుపెంచిననుపెంచవచ్చుగానికర్ణకుండలములనుసంపాదింపలేడు.అట్లేవిద్యచేవానికిసంపదవచ్చినదనివిద్యనేర్చిననునేర్చునుగానిపూర్వపుణ్యసుకృతములేకుడభాగ్యమునుతెచ్చు కొనజాలడు.
95.సంతతపుణ్యశాలినొకజాడనుసంపదవాసిపోయి
నంతటబోకనెట్టుకొనియప్పటియట్లువసించియుండుమా
సాంతమునందుజందురునినన్నికళలఽపెడబాసిబోయినం
గాంతివహింపడోటు?తిరుంగబడిదేహమునిండభాస్కరా!
        *చంద్రకళలన్నియునమావాస్యనాటికివిడిపోయినను తాను
బ్రతిదినమునుదేవతలకుదనకళలనిచ్చెడిపుణ్యమువలనతిరిగిక్రమముగకళలనుతనబింబమునుండిపూర్ణముగాదాల్చును.అట్లేఎల్లప్పుడుపుణ్యములొనర్చువానినొకవిధముగాసంపదవిడిచిపోయిననుఅతడొనరించినపుణ్యముచేదిరిగియాసంపదనొందగలడు.

భాస్కర శతకం. 4.

pratilipi                           
                                    భాస్కర శతకం4
48.తనకుఫలంబులేదనియెదందలపోయడుకీర్తిగోరునా
ఘనగుణశాలిలోకహితకార్యము మిక్కిలి భారమైన మే
లనుకొనిపూను శేషుడుసహస్ర ముఖంబులగాలిగ్రోలితా
ననిశముమోపడేమఱిమహాభరమైనధరిత్రి భాస్కరా!
       *ఆదిశేషుడుతనవేయినోళ్ళతోగాలినేపీల్చుకొనుచుతనకేమియు లాభములేకున్నను,మిక్కిలిబరువుగలభూమినిమోయుచున్నాడు.అట్లేకీర్తిగోరువాడుతనకలాభములేదనిమదినాలోచింపక లోకానికిమేలగుపని యెంతకష్టమైనదైననుమంచిదేయనుకొని
పూనిచేయును.
49.తనకునదృష్టరేఖవిశదంబుగ గల్గినగాని లేనిచో
జనునకునెయ్యడన్ బరులసంపదవల్లఫలంబులేదుగా
కనుగవలెస్సగాదెలివిగల్గినవారికిగాక గ్రుడ్డికిన్
కనుబడునెట్లువెన్నెలలుగాయగనందొకరూపు భాస్కరా!
       *వెన్నెలలుప్రకాశించుచున్నప్పుడుచూపుగలరెండుకళ్ళున్నవానికేలాభము.కానిగుడ్డివానికి లాభములేదు గదా!అట్లనేతనకుసంపద (భాగ్యము)యున్నలాభముగల్గును.భాగ్యంలేనిచోయితరులసంపద తనకబ్బదుకనుకలాభములేదు.
50.తాలిమితోడుతందగవుతప్పకనేర్పరి‌ ,యొప్పుదప్పులం ,
బాలనసేయుగాకటనుపాయవిహీనుడుసేయనేర్చునే?
పాలును నీరు వేఱుపరుపంగ మరళమెరుంగుగాకమా
ర్జాలమెరుంగునేతదురుచారురసజ్ఞతబూనభాస్కరా!
***పాలు,నీరునువిడదీయుశక్తిహంసకుకలదుగానిపిల్లికిలేదు.అట్లనేఓర్పుతోతగవుయొక్కమంచిచెడులనునేర్పుగలవాడుకనిపెట్టినిర్ణయించునుగానితెలివితక్కువవాడుకనిపెట్టి నిర్ణయించలేడు.
51.తాలిమితోడ గూరిమిగృతఘ్నునకెయ్యెడనుత్తమోత్తము
ల్మేలొనరించినన్ గుణముమిక్కిలికీడగుబాముపిల్లకున్
బాలిడి పెంచినన్విషముపాయగనేర్చునె దానికోఱలం
జాలగనంతకంతకొకచాయనుహెచ్చునుగాక భాస్కరా!
     . **పాముపిల్లకుపాలుపోసిపెంచిననుదానికోఱలందుక్రమక్రముగవిషముపెరుగునుగానితఱిగిపోదు.అట్లనేమంచివారుశాంతముతోప్రేమచేతనుకృతఘ్నునకుమేలుచేసినచోవీరిమేలునకుప్రతిఫలముకీడుగల్గును.
52.తెలియనికార్యమెల్లగడతేర్చుటకొక్కవివేకిజేకొనన్
వలయునటైనదిద్దుకొనవచ్చుబ్రయోజనమాంద్యమేమి
యుంగలుగదుఫాలమందుదిలకంబిడునప్పుడుచేతనద్దమున్
గలిగినజక్కజేసికొనుగాదెనరుండదిచూచిభాస్కరా!
           **మానవుడునుదుటియందుబొట్టునుపెట్టుకొనునపప్పుడుచేతియందద్దమున్నచోనాయద్దమునుజూచిబాగుగాబొట్టుదిద్దుకొ
నును.అట్లేతనకుతెలియనిపనినెరవేర్చుకొనుటకొక నేర్పరినిజేరదీసినచోయాపనినితప్పులులేకుండ ,యాలస్య్య్యముకాకుండానిర్వహించుకొనవచ్చును.
53.దక్షుడు లేనియింటికిబదార్ధమువేఱొకచోటనుండివే
లక్షలు వచ్చుచుండినబలాయనమైచనుగల్లగాదు ,ప్ర
త్యక్షమువాగులున్ వఱదలన్నియువచ్చిననీరునిల్చునే
యక్ష యమైనగండితెగినట్టితటాకములోనభాస్కరా!
         **స్థిరమైన గండిపడినచెఱువులోనికెన్ని కొండకాలువలు‌ ,
జలప్రవాహములువచ్చిననునీరునిలువకపోవును.అట్లేకుటుంబబాథ్యతగలయజమానిలేనియింటిలోనికిద్రవ్యములక్షలకొద్దీవచ్చిననుయెప్పటికప్పుడేపోవుచుండును.
54.దానపరోపకారగుణధన్యత చిత్తములోననెప్పుడున్
లేనివివేకశూన్యునకు లేములు వచ్చినవేళ ,సంపదల్
పూనినవేళ ,నొక్కసరిపోలును ,జీకునకర్థరాత్రియం
దైననదేమి పట్టపగలైన నదేమియు లేదు భాస్కరా!
        *గ్రుడ్డివానికిరాత్రైనా,పగలైనాఒకటే.అట్లనేదానపరోపకారములులేని మూఢునకు పేదరికమువచ్చినా,భాగ్యము వచ్చినా యొకటేగాని భేదముండదు.
55.దానముసేయగోరిన వదాన్యునకీయగ శక్తిలేనిచో
నైనబరోపకారమునయొకదిక్కున దెచ్చియైన నీ
బూనునుమేఘుడంబుధికిబోయి జలంబులదెచ్చియీయడే
వానసమస్తజీవులకు వాంఛితమింపెసలారభాస్కరా!
        *మబ్బుతనవద్దజలములేనప్పుడుసముద్రమువద్దకుబోయిజలమునుదెచ్చిఅన్నిజీవులకుతృప్తికల్గునట్లువర్షించును.అటులనేధర్మముచేయుదాతకుతనదగ్గఱదానముచేయుటకుశక్తిలేనిచోపరోపకారమునకైయింకొకచోటునుండితెచ్చియిచ్చుచుండును.
56.దానముచేయనేరనియధార్మికుసంపదయుండియుండియున్
దానెపలాయనంబగుటతథ్యము ,బూరుగుమ్రానుగాచినన్
దానిఫలంబులూరకవృథాపడిపోవవెయెండిగాలిచే
గానలలోననేమిటికిగాకయభోజ్యములౌటభాస్కరా
                                                                         
*బూరుగుచెట్టుకాయలుంండిిననునవితినుటకుపనికిరాకయెండిగాలిచేవృథాగాయడవులలోపడును.అట్లేదానముచేయనివానిభాగ్యముయన్నట్లుండియొరులకెవ్వరికుపయోగపడకతనంతదానె
మాయమగును.
57..నడవకచిక్కిలేమియగునాడు నిజోదరపోషణార్థమై
యడగిభుజించుటల్ నరులకారయవ్యంగ్యముకాదుపాండవుల్
గడుబలశాలులేవురునఖండవిభూతిదొలగిభైక్షముల్
గుడువరెయేకచక్రపురిగుంతియుదారొకచోటభాస్కరా!
         **పాండవులుసమస్తసంపదలనువిడిచితమతల్లికుంతితోకలసిఏకచక్రపురమునభిక్షమెత్తుకొనిజీవించిరి.కావునమానవుడుతనకుటుంబపోషణకైపరులనుయాచించితినిబ్రదుకుటతప్పుకాదు.
58.నుడువులనేర్పుచాలనిమనుష్యుడెరుంగకతప్పనాడినం
గడుగృపతోజెలంగుదురుగానియదల్పరుతజ్ఞులెల్ల
దప్పడుగులువెట్టుచున్నడుచునప్పుడుబాలునిముద్దుసేయగా
దొడగుదురింతెకానిపడద్రోయుదురేయెవరైనభాస్కరా!
        **ఎట్టికఠినహృదయులగుమానవులైనను ,పిల్లవాడు
తప్పటడుగులుపెట్టినడచునప్పుడువానినిముద్దుచేయుదురుగాని
క్రిందకుబడద్రోయరు.అట్లే పండితులుమాటలయందు నేర్పులేనివాడుతప్పుమాటలలెఱుగకపలికినచోదయతోసంతసింతురుగానికోపముతోకసరరు.
59.నేరిచిబుద్థిమంతుడతినీతివివేకముదెల్పినంజెడం
గారణమున్నవానికదికైకొనకూడదునిక్కమేదురా
చారుడురావణాసురుడసహ్యమునొందడెచేటుకాలముం
జేరువయైననాడునిరసించివిభీషణుబుద్ధి భాస్కరా!
         *చెడునడతగలరావణుడుతనకుచేటుకాలముసమీపించుటచే
దమ్ముడగువిభీషణునిమాటలనుతిరస్కరించివంశనాశముపొందెను.అట్లేమనుజుడుతనకుచెడిపోవకారణమున్నప్పుడు తెలివి
గలవాడుతెలిసికొనిన నీతిమార్గమునుచెప్పినచో ఆ నీతిమార్గమునవలంబించుటకిష్టపడడు.
60.నొగిలినవేళనెంతటిఘనుండునుదన్నొకరొక్కనేర్పుతో
నగుపడిప్రోదిసేయకతనంతటబల్మికిరాడునిక్కమే
జగముననగ్నియైనగడుసన్నగిలంబడియున్ననింధనం
బెగయగద్రోచియూదక మఱెట్లురవుల్కొననేర్చుభాస్కరా!
      **కాల్చువాడగు అగ్ని యైననుక్షీణించియున్నప్పుడు ,పుల్లలనుయెగసనద్రోచియూదకపోయినమరలరాజిమండదు.అట్లేగొప్పవానికి పేదఱికము వచ్చినప్పుడింకొకరుపాయముచేతన్ను పోషింపకపోయినచోతనంతటతాను తిరిగిబలమునుజెందలేడు.
61.పండితులైనవారుదిగువందగనుండగనల్పుడొక్కడు
ద్దండతబీఠమెక్కినబుధప్రకరంబునకేమియెగ్గగున్?
గగొంండొకకోతిచెట్టుకొనకొమ్మలనుండగగ్రిందగండభే
రుండమదేభసింహనికురుంబములుండవె?చేరిభాస్కరా!
 **చెట్టుక్రిందగండభేరుండాదిసమూహముండగనాచెట్టుకొమ్మలచివరయందొకకోతియున్నను నామృగములకేమియు లోపములేదు.అట్లేపండితులుక్రిందకూర్చున్నప్పుడొకనీచుడుపీఠముపైకూర్చున్నను పండితులకేమియుకొఱతకలుగదు.
62.పట్టగనిక్కుచున్ మదముబట్టి మహాత్ములదూలనాడినం
బట్టిన కార్యముల్ చెడునుబ్రాణముపోవునిరర్ధదోషముల్
పుట్టు ,మహేశుగాదనికుబుద్థినొనర్చినయజ్ఞతంత్రముల్
ముట్టకపోయిదక్షునకిమోసమువచ్చెగదయ్యభాస్కరా!
          *ఈశ్వరునితిరస్కరించిదక్షుడుచెడుబుద్ధిచేయొనర్చినయూగమునెఱవేఱకపోవుటయేగాక యతనిప్రాణములుగూడపోయెను.అట్లే
దుష్టుడుమంచివారిని ధిక్కరించితానొకపనిచేయబూనినచోనాపనిపాడగుటయేగాకప్రాణహానికల్గును.
63.పరహితమైనకార్యమతిభారముతోడిదియైనబూనుస
త్పురషులులోకముల్పొగడబూర్వమునందొకఱాలవర్ష
మున్ గురియగజొచ్చినన్ గదిసి గొబ్బున గోజనరక్షణార్థ
మైగిరినొకకేలనెత్తెనటకృష్ణుడుఛత్రముభాతిభాస్కరా!
         **ఇంద్రుడుకోపముచేకృష్ణునిపైరాళ్ళవర్షమును గురిపించుచుండగానాతడుగోజనరక్షణకైగోవర్ధనగిరిని యొకవేలితోనెత్తెను.అట్లేమంచివాడెంతకష్టకార్యమునైననుపరోపకారముకొఱకులోకములుమెచ్చునట్లుచేయును.