భాస్కర శతకం. 4.

pratilipi                           
                                    భాస్కర శతకం4
48.తనకుఫలంబులేదనియెదందలపోయడుకీర్తిగోరునా
ఘనగుణశాలిలోకహితకార్యము మిక్కిలి భారమైన మే
లనుకొనిపూను శేషుడుసహస్ర ముఖంబులగాలిగ్రోలితా
ననిశముమోపడేమఱిమహాభరమైనధరిత్రి భాస్కరా!
       *ఆదిశేషుడుతనవేయినోళ్ళతోగాలినేపీల్చుకొనుచుతనకేమియు లాభములేకున్నను,మిక్కిలిబరువుగలభూమినిమోయుచున్నాడు.అట్లేకీర్తిగోరువాడుతనకలాభములేదనిమదినాలోచింపక లోకానికిమేలగుపని యెంతకష్టమైనదైననుమంచిదేయనుకొని
పూనిచేయును.
49.తనకునదృష్టరేఖవిశదంబుగ గల్గినగాని లేనిచో
జనునకునెయ్యడన్ బరులసంపదవల్లఫలంబులేదుగా
కనుగవలెస్సగాదెలివిగల్గినవారికిగాక గ్రుడ్డికిన్
కనుబడునెట్లువెన్నెలలుగాయగనందొకరూపు భాస్కరా!
       *వెన్నెలలుప్రకాశించుచున్నప్పుడుచూపుగలరెండుకళ్ళున్నవానికేలాభము.కానిగుడ్డివానికి లాభములేదు గదా!అట్లనేతనకుసంపద (భాగ్యము)యున్నలాభముగల్గును.భాగ్యంలేనిచోయితరులసంపద తనకబ్బదుకనుకలాభములేదు.
50.తాలిమితోడుతందగవుతప్పకనేర్పరి‌ ,యొప్పుదప్పులం ,
బాలనసేయుగాకటనుపాయవిహీనుడుసేయనేర్చునే?
పాలును నీరు వేఱుపరుపంగ మరళమెరుంగుగాకమా
ర్జాలమెరుంగునేతదురుచారురసజ్ఞతబూనభాస్కరా!
***పాలు,నీరునువిడదీయుశక్తిహంసకుకలదుగానిపిల్లికిలేదు.అట్లనేఓర్పుతోతగవుయొక్కమంచిచెడులనునేర్పుగలవాడుకనిపెట్టినిర్ణయించునుగానితెలివితక్కువవాడుకనిపెట్టి నిర్ణయించలేడు.
51.తాలిమితోడ గూరిమిగృతఘ్నునకెయ్యెడనుత్తమోత్తము
ల్మేలొనరించినన్ గుణముమిక్కిలికీడగుబాముపిల్లకున్
బాలిడి పెంచినన్విషముపాయగనేర్చునె దానికోఱలం
జాలగనంతకంతకొకచాయనుహెచ్చునుగాక భాస్కరా!
     . **పాముపిల్లకుపాలుపోసిపెంచిననుదానికోఱలందుక్రమక్రముగవిషముపెరుగునుగానితఱిగిపోదు.అట్లనేమంచివారుశాంతముతోప్రేమచేతనుకృతఘ్నునకుమేలుచేసినచోవీరిమేలునకుప్రతిఫలముకీడుగల్గును.
52.తెలియనికార్యమెల్లగడతేర్చుటకొక్కవివేకిజేకొనన్
వలయునటైనదిద్దుకొనవచ్చుబ్రయోజనమాంద్యమేమి
యుంగలుగదుఫాలమందుదిలకంబిడునప్పుడుచేతనద్దమున్
గలిగినజక్కజేసికొనుగాదెనరుండదిచూచిభాస్కరా!
           **మానవుడునుదుటియందుబొట్టునుపెట్టుకొనునపప్పుడుచేతియందద్దమున్నచోనాయద్దమునుజూచిబాగుగాబొట్టుదిద్దుకొ
నును.అట్లేతనకుతెలియనిపనినెరవేర్చుకొనుటకొక నేర్పరినిజేరదీసినచోయాపనినితప్పులులేకుండ ,యాలస్య్య్యముకాకుండానిర్వహించుకొనవచ్చును.
53.దక్షుడు లేనియింటికిబదార్ధమువేఱొకచోటనుండివే
లక్షలు వచ్చుచుండినబలాయనమైచనుగల్లగాదు ,ప్ర
త్యక్షమువాగులున్ వఱదలన్నియువచ్చిననీరునిల్చునే
యక్ష యమైనగండితెగినట్టితటాకములోనభాస్కరా!
         **స్థిరమైన గండిపడినచెఱువులోనికెన్ని కొండకాలువలు‌ ,
జలప్రవాహములువచ్చిననునీరునిలువకపోవును.అట్లేకుటుంబబాథ్యతగలయజమానిలేనియింటిలోనికిద్రవ్యములక్షలకొద్దీవచ్చిననుయెప్పటికప్పుడేపోవుచుండును.
54.దానపరోపకారగుణధన్యత చిత్తములోననెప్పుడున్
లేనివివేకశూన్యునకు లేములు వచ్చినవేళ ,సంపదల్
పూనినవేళ ,నొక్కసరిపోలును ,జీకునకర్థరాత్రియం
దైననదేమి పట్టపగలైన నదేమియు లేదు భాస్కరా!
        *గ్రుడ్డివానికిరాత్రైనా,పగలైనాఒకటే.అట్లనేదానపరోపకారములులేని మూఢునకు పేదరికమువచ్చినా,భాగ్యము వచ్చినా యొకటేగాని భేదముండదు.
55.దానముసేయగోరిన వదాన్యునకీయగ శక్తిలేనిచో
నైనబరోపకారమునయొకదిక్కున దెచ్చియైన నీ
బూనునుమేఘుడంబుధికిబోయి జలంబులదెచ్చియీయడే
వానసమస్తజీవులకు వాంఛితమింపెసలారభాస్కరా!
        *మబ్బుతనవద్దజలములేనప్పుడుసముద్రమువద్దకుబోయిజలమునుదెచ్చిఅన్నిజీవులకుతృప్తికల్గునట్లువర్షించును.అటులనేధర్మముచేయుదాతకుతనదగ్గఱదానముచేయుటకుశక్తిలేనిచోపరోపకారమునకైయింకొకచోటునుండితెచ్చియిచ్చుచుండును.
56.దానముచేయనేరనియధార్మికుసంపదయుండియుండియున్
దానెపలాయనంబగుటతథ్యము ,బూరుగుమ్రానుగాచినన్
దానిఫలంబులూరకవృథాపడిపోవవెయెండిగాలిచే
గానలలోననేమిటికిగాకయభోజ్యములౌటభాస్కరా
                                                                         
*బూరుగుచెట్టుకాయలుంండిిననునవితినుటకుపనికిరాకయెండిగాలిచేవృథాగాయడవులలోపడును.అట్లేదానముచేయనివానిభాగ్యముయన్నట్లుండియొరులకెవ్వరికుపయోగపడకతనంతదానె
మాయమగును.
57..నడవకచిక్కిలేమియగునాడు నిజోదరపోషణార్థమై
యడగిభుజించుటల్ నరులకారయవ్యంగ్యముకాదుపాండవుల్
గడుబలశాలులేవురునఖండవిభూతిదొలగిభైక్షముల్
గుడువరెయేకచక్రపురిగుంతియుదారొకచోటభాస్కరా!
         **పాండవులుసమస్తసంపదలనువిడిచితమతల్లికుంతితోకలసిఏకచక్రపురమునభిక్షమెత్తుకొనిజీవించిరి.కావునమానవుడుతనకుటుంబపోషణకైపరులనుయాచించితినిబ్రదుకుటతప్పుకాదు.
58.నుడువులనేర్పుచాలనిమనుష్యుడెరుంగకతప్పనాడినం
గడుగృపతోజెలంగుదురుగానియదల్పరుతజ్ఞులెల్ల
దప్పడుగులువెట్టుచున్నడుచునప్పుడుబాలునిముద్దుసేయగా
దొడగుదురింతెకానిపడద్రోయుదురేయెవరైనభాస్కరా!
        **ఎట్టికఠినహృదయులగుమానవులైనను ,పిల్లవాడు
తప్పటడుగులుపెట్టినడచునప్పుడువానినిముద్దుచేయుదురుగాని
క్రిందకుబడద్రోయరు.అట్లే పండితులుమాటలయందు నేర్పులేనివాడుతప్పుమాటలలెఱుగకపలికినచోదయతోసంతసింతురుగానికోపముతోకసరరు.
59.నేరిచిబుద్థిమంతుడతినీతివివేకముదెల్పినంజెడం
గారణమున్నవానికదికైకొనకూడదునిక్కమేదురా
చారుడురావణాసురుడసహ్యమునొందడెచేటుకాలముం
జేరువయైననాడునిరసించివిభీషణుబుద్ధి భాస్కరా!
         *చెడునడతగలరావణుడుతనకుచేటుకాలముసమీపించుటచే
దమ్ముడగువిభీషణునిమాటలనుతిరస్కరించివంశనాశముపొందెను.అట్లేమనుజుడుతనకుచెడిపోవకారణమున్నప్పుడు తెలివి
గలవాడుతెలిసికొనిన నీతిమార్గమునుచెప్పినచో ఆ నీతిమార్గమునవలంబించుటకిష్టపడడు.
60.నొగిలినవేళనెంతటిఘనుండునుదన్నొకరొక్కనేర్పుతో
నగుపడిప్రోదిసేయకతనంతటబల్మికిరాడునిక్కమే
జగముననగ్నియైనగడుసన్నగిలంబడియున్ననింధనం
బెగయగద్రోచియూదక మఱెట్లురవుల్కొననేర్చుభాస్కరా!
      **కాల్చువాడగు అగ్ని యైననుక్షీణించియున్నప్పుడు ,పుల్లలనుయెగసనద్రోచియూదకపోయినమరలరాజిమండదు.అట్లేగొప్పవానికి పేదఱికము వచ్చినప్పుడింకొకరుపాయముచేతన్ను పోషింపకపోయినచోతనంతటతాను తిరిగిబలమునుజెందలేడు.
61.పండితులైనవారుదిగువందగనుండగనల్పుడొక్కడు
ద్దండతబీఠమెక్కినబుధప్రకరంబునకేమియెగ్గగున్?
గగొంండొకకోతిచెట్టుకొనకొమ్మలనుండగగ్రిందగండభే
రుండమదేభసింహనికురుంబములుండవె?చేరిభాస్కరా!
 **చెట్టుక్రిందగండభేరుండాదిసమూహముండగనాచెట్టుకొమ్మలచివరయందొకకోతియున్నను నామృగములకేమియు లోపములేదు.అట్లేపండితులుక్రిందకూర్చున్నప్పుడొకనీచుడుపీఠముపైకూర్చున్నను పండితులకేమియుకొఱతకలుగదు.
62.పట్టగనిక్కుచున్ మదముబట్టి మహాత్ములదూలనాడినం
బట్టిన కార్యముల్ చెడునుబ్రాణముపోవునిరర్ధదోషముల్
పుట్టు ,మహేశుగాదనికుబుద్థినొనర్చినయజ్ఞతంత్రముల్
ముట్టకపోయిదక్షునకిమోసమువచ్చెగదయ్యభాస్కరా!
          *ఈశ్వరునితిరస్కరించిదక్షుడుచెడుబుద్ధిచేయొనర్చినయూగమునెఱవేఱకపోవుటయేగాక యతనిప్రాణములుగూడపోయెను.అట్లే
దుష్టుడుమంచివారిని ధిక్కరించితానొకపనిచేయబూనినచోనాపనిపాడగుటయేగాకప్రాణహానికల్గును.
63.పరహితమైనకార్యమతిభారముతోడిదియైనబూనుస
త్పురషులులోకముల్పొగడబూర్వమునందొకఱాలవర్ష
మున్ గురియగజొచ్చినన్ గదిసి గొబ్బున గోజనరక్షణార్థ
మైగిరినొకకేలనెత్తెనటకృష్ణుడుఛత్రముభాతిభాస్కరా!
         **ఇంద్రుడుకోపముచేకృష్ణునిపైరాళ్ళవర్షమును గురిపించుచుండగానాతడుగోజనరక్షణకైగోవర్ధనగిరిని యొకవేలితోనెత్తెను.అట్లేమంచివాడెంతకష్టకార్యమునైననుపరోపకారముకొఱకులోకములుమెచ్చునట్లుచేయును.